Στο δάσος της Ελατιάς και κυρίως στο Παρθένο δάσος , συναντάμαι κωνοφόρα μοναδικά στο είδος τους, ύψους έως και 60 μέτρων ηλικίας 300 ετών καθώς και ποικιλία πανίδας από λαγούς μέχρι και καφέ αρκούδα. Το 1980 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο και θεωρείται Ευρωπαϊκός Δρυμός.
Μέχρι το 1923 στην οροσειρά της Ροδόπης ζούσαν Σαρακατσάνοι ενώ υπήρχαν και οικισμοί με μουσουλμανικό πληθυσμό.
Με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης, έγινε ανταλλαγή μουσουλμανικού πληθυσμού με Ελληνες του Πόντου.
Οι Σαρακατσάνοι δημιουργούν στην περιοχή "τσελιγκάτα" και ζουν εκεί έως και την εποχή του μεσοπολέμου.
Οι δε Ελληνες του Πόντου , που εγκαταστάθηκαν νοτιότερα των Σαρακατσάνων , ζουν ακόμη και σήμερα εκεί...
Μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο πολλά χωριά
Θησαυρός,
Πετρότοπος,
Πλακόστρατο,
Βουνοχώρι,
Κλειστά,
ερήμωσαν γιατί ήταν άγονα και δεν υπήρχαν συγκοινωνίες, σχολεία, γιατρός.
Ο Καλίκαρπος,
οι Παπάδες,
το Σιδηρόνερο και
η Σκαλωτή
κατοικούνται ακόμη και σήμερα.
Προπολεμικά στα Κλειστά υπήρχε η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου η οποία όμως κάηκε μαζί με όλο το χωριό, από τους Βούλγαρους το 1944.
Λίγο μετά το 1950 δύο βοσκοί, θείος και ανηψιός, πηγαίνανε τρόφιμα στο κοπάδι τους μέσα από ένα δύσβατο μονοπάτι. Κάποια στιγμή ο ανηψιός λέει στο θείο του,
<<περίμενε εδώ στην άκρη για να περάσει το άλογο με τον αναβάτη του>>.
Ο θείος του, τον ρωτά
<<ποιό άλογo; δε βλέπω κανένα άλογο>>
Να αυτό του λέει ο ανηψιός του με τον Αγ. Δημήτριο.
Αυτή η ιστορία που ακόμη και σήμερα ακούγεται από τα στόματα των Σκαλωτιανών ήταν η αφορμή, το 1995 να ξεκινήσουν την ανέγερση του Ναού του Αγίου Δημητρίου ακριβώς εκεί όπου προπολεμικά ήταν χτισμένο.
Το "Πέτρινο" πριν αρχίσουμε την είσοδό μας στο ΚΑΡΑΝΤΕΡΕ ή ΚΑΡΑ-ΝΤΕΡΕ
Σε απόσταση μόλις 60χλμ. από το κέντρο της Δράμας, ο επισκέπτης της περιοχής συναντά ένα από τα ωραιότερα δασικά συμπλέγματα της χώρας, το περίφημο δάσος της Ελατιάς, του οποίου ο πλούτος σε πανίδα και χλωρίδα στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης αποτελεί σημείο αναφοράς για το νόμό και τη βόρεια Ελλάδα.
Με πλήρη καύσιμα από την πόλη ακολουθούμε βορειοανατολική πορεία με κατεύθυνση το Σιδηρόνερο, 45χλμ. από την Δράμα.
Θα διασχίζουμε το όμορφο προάστιο Πανόραμα και θα περάσουμε το δάσος αναψυχής Καλλιφύτου, για να επισκεφτούμε αρχικά τη γυναικεία μονή της Αναληψεως του Σωτήρος (Σίψας) στους Ταξιάρχες, 10χλμ. από την Δράμα.
Χτισμένη το 1970 βρίσκεται στη θέση παλαιότερου μικρού μοναστηριού. Είναι καθημερινά επισκέψιμη, εορτάζει την ημέρα της Αναλήψεως του Σωτήρος, ενώ συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές την περίοδο του Πάσχα.
Μετά τους Ταξιάρχες, αρχίζουμε σταδιακά να αισθανόμαστε την αλλάγη του υψομέτρου. Πλησιάζουμε στη διαστάυρωση για το μικρό αλλά πολύ γραφικό χωριό Δενδράκια, 23χλμ. από την πόλη, στις βορειοανατολικές παρυφές του Κεντρικού Φαλακρού.
Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορικές, διαδρομές σε πυκνό δάσος με ποικιλία βλάστησης από δρυς, καστανιές, φουντουκιές και οξιές, μέχρι τον αυχένα "Κεράσι" στα 1000μ. και στη δύσβατη ορεινή τοποθεσία της "Μπάρας" στα 1300μ.
Επιστρέφοντας στο δρόμο μας για το Σιδηρόνερο, η βλάστηση γίνεται πυκνότερη στις πλαγιές και ανάμεσα στα ρέματα της περιοχής.
Στα 22χλμ. από την Δράμα φτάνουμε στο επίσης γραφικό και ήσυχο Λιβαδερό, όπου συναντάμε το ευρωπαικό μονοπάτι Ε6, και λίγο πιο πάνω, στο 25ο χλμ. δροσιζόμαστε από παγωμένο νερό πηγής. Από εδώ διασχίζουμε πυκνό δάσος από δρυς, όπου κατά τη χειμερινή περίοδο το χιόνι κάνει αισθητή την εμφάνιση του, όπως και ο πάγος.
Όλες αυτές οι αλλαγές στο κλίμα, στο ορεινό έδαφος και στη βλάστηση γίνονται πιο έντονες στον αυχένα "Τουλουμπάρι", σε απόσταση 28 χλμ. από την Δράμα, εκεί όπου τα απομεινάρια στρατιωτικής μπάρας και φυλακίου μας οδηγούν πίσω στην εποχή του "Ψυχρού Πολέμου".
Για πρώτη φορά από αυτό το σημείο, μπορούμε να δούμε απέναντι τις επιβλητικές κορυφές της Κεντρικής Ροδόπης.
Αριστερά μας, μέσα σε πυκνό δάσος στη βόρεια πλευρά του Φαλακρού, ξεκινά χωματόδρομος με κατεύθηνση το Βώλακα σε διαδρομή 37χλμ., πραγματική πρόκληση μετά την άνοιξη για κατάλληλα οχήματα.
Συνεχίζοντας την πορεία μας για το Σιδηρόνερο αρχίζουμε να κατηφορίζουμε προς τη σύγχρονη γέφυρα των Παπάδων, πάνω από την όμορφη λίμνη που σχηματίστηκε με τα νερά του Νέστου. Μετά τη γέφυρα, 38χλμ. από τη Δράμα, θα σταματήσουμε για λίγο στο μνημείο των ηρώων της μάχης των Παπάδων του 1944 και των θυμάτων των εκτελέσεων από το στρατο κατοχής την ίδια χρονιά, ενώ μπροστά μας η θέα προς το Φαλακρό και τη λίμνη είναι μοναδική.
Με προορισμό το δασικό χωριό της Ελατιάς, 26 χλμ. από το σημείο που βρισκόμαστε και πάντοτε σε ασφαλτοστρωμένο δρόμο, θα συναντήσουμε στη πορεία μας τη Σκαλωτή, το τελευταιο χωριό για προμήθειες πριν από την είσοδο μας στο δασικό σύμπλεγμα, σε απόσταση 9 χλμ. από το Σιδηρόνερο.
Οδηγούμε ήδη σε υψόμετρο πάνω από 900μ. ανάμεσα σε πλαγιές με μεικτά δάση όπου κυριαρχεί το πεύκο, απολαμβάνοντας τη θέα προς τη βόρεια πλευρά του Φαλακρού.
Κοντά στο παλιό δασικό εργοτάξιο, υπάρχει δρόμος με βόρεια πορεία που διατρέχει, μέσα από τρεις διαφορετικές διαδρομές, την περιοχή "Πυκνός Λόφος".
Συνεχίζοντας τη βασική μας πορεία φτάνουμε κάτω από τον ίσκιο τεράστιων δέντρων στο δασικό χωριό της Ελατιάς, κέντρο όλης της υλοτομικής δραστηριότητας από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο και έρημη πολιτεία το χειμώνα, πνιγμένη στο χιόνι.
Βρισκόμαστε σε υψόμετρο 1600μ. (41 28,8933Ν 24 19,5842Ε)
Απόδραση στην Ελατια
Ploting Σκαλωτή - Πέτρινο (Καράντερε)
Βορειοανατολικά του Ν.Δράμας στα σύνορα με τη Βουλγαρία και σε απόσταση 92 km (18 km χωματόδρομος) και σε 2.5 ώρες από τη Δράμα, βρίσκεται το Δασικό Σύμπλεγμα Φρακτού.
Η έκτασή του είναι 120,000 στρέμματα με συνολικό ξυλαπόθεμα 2.250.000m3 από Δρύ, Πεύκη (Μαύρη και Δασική), Οξιά, Ερυθρελάτη, Ελάτη κ.ά.,
και παράγει κάθε χρόνο περίπου 18.000m3 ξύλου διαφόρων ειδών και διαστάσεων.
Στο Β.Α. μέρος του Φρακτού "θρονιάζει" το μεγαλύτερο αδιατάρακτο οικοσύστημα της Ευρώπης, το Παρθένο Δάσος Παρανεστίου έκτασης 5.900 στρεμμάτων χωρισμένο σε δύο κηλίδες (5.000 και 900 στρμ. αντίστοιχα).
Αυτή η έκταση με απόφαση του Υπ. Γεωργίας έχει κηρυχθεί ως
"Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης".
ΖΩΝΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΗΣ
Ύστερα από επιστημονική προσέγγιση της περιοχής, με τα διαχειριστικά σχέδια και τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, διαμορφώθηκαν οι παρακάτω Ζώνες Χρήσης:
1η: Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης
2η: Ζώνη Ειδικής Προστασίας.
Οι δύο αυτές ζώνες είναι σε καθεστώς Απόλυτης Προστασίας και η είσοδος επιτρέπεται μόνο σε ερευνητές κατόπιν αδείας.
3η: Περιφεριακή Ζώνη Προστασίας.
Στην Ζώνη αυτή επιτρέπεται η κίνηση επισκεπτών μέσω μονοπατιών και δρόμων σεβόμενοι
α) την ανάγκη για ηρεμία της πανίδας και
β) την παρουσία της άγριας αυτοφυούς χλωρίδας. Η υλοτομία, η βοσκή, το κυνήγι και το ψάρεμα δεν επιτρέπονται.
4η: Ζώνη Αεφορικής Διαχείρισης.
Εδώ επιτρέπονται όλες οι δραστηριότητες που είναι συμβατές με τους κανόνες της αειφορίας, της Δασικής επιστήμης και των νόμων.
5η: Καταφύγιο Άγριας Ζωής
Δεν επιτρέπονται: η βοσκή, το κυνήγι, το ψάρεμα, η σύλληψη παντός ζώου, η ρύπανση του περιβάλλοντος και να αποφεύγεται η κοπή αγριολούλουδων.
Τέλος στις λυόμενες εγκαταστάσεις του Φρακτού, στους επισκέπτες επιτρέπεται: η διαμονή στον ξενώνα (παρέχεται δωρεάν μόνο στέγη και 18 κρεβάτια σε 4 δωμάτια), η συνετή χρήση των λοιπών εγκαταστάσεων και η κατασκήνωση σε χώρο μόνο του εργοταξίου Φρακτού, μετά από άδεια (συνεννόηση) του Δασαρχείου Δράμας στα τηλ: 25210 57835
Παρανέστι – Παρθένο δάσος- Καταρράχτες Αχλαδορέματος
H έννοια του "μοναδικού" στην περίπτωση του Παρθένου δάσους του Φρακτού είναι κυριολεκτική και η περιγραφή του δεν χωρά υπερβολές παρά μονάχα μια απέριττη παράθεση.
Την ονομασία του την οφείλει στο γεγονός ότι όλη η περιοχή είναι μια λεκάνη φραγμένη με κορυφογραμμές με μια μόνο διέξοδο στο νότιο και χαμηλότερο σημείο της και την παρθένα ομορφιά του στον χαρακτηρισμό του ως στρατιωτικής ζώνης για πολλά χρόνια.
Η εξέλιξη του δάσους ακολούθησε τους κανόνες της φύσης και δεν διαταράχθηκε από τον άνθρωπο - η παρουσία του οποίου περιορίστηκε σε τέτοιο βαθμό που να μην επιδράσει στο δασικό οικοσύστημα - εδώ και τουλάχιστον 500 χρόνια. Η έκταση των 5.500 στρεμμάτων καταγράφηκε ως παρθένο δάσος το 1979 και το 1980 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης.
Την ονομασία του την οφείλει στο γεγονός ότι όλη η περιοχή είναι μια λεκάνη φραγμένη με κορυφογραμμές με μια μόνο διέξοδο στο νότιο και χαμηλότερο σημείο της και την παρθένα ομορφιά του στον χαρακτηρισμό του ως στρατιωτικής ζώνης για πολλά χρόνια.
Η εξέλιξη του δάσους ακολούθησε τους κανόνες της φύσης και δεν διαταράχθηκε από τον άνθρωπο - η παρουσία του οποίου περιορίστηκε σε τέτοιο βαθμό που να μην επιδράσει στο δασικό οικοσύστημα - εδώ και τουλάχιστον 500 χρόνια. Η έκταση των 5.500 στρεμμάτων καταγράφηκε ως παρθένο δάσος το 1979 και το 1980 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης.
Από τότε μέχρι σήμερα βρίσκεται σε καθεστώς απόλυτης προστασίας, αφού δεν επιτρέπεται καμία ανθρώπινη δραστηριότητα παρά μόνο η επιστημονική έρευνα.
Το δάσος είναι μικτό από οξιές, δασόπευκα και ερυθρελάτες, ένα σπάνιο δέντρο στην Ελλάδα που φυτρώνει μόνο στη Ροδόπη. Την ξεχωρίζεις από το φύλλωμά της που σχηματίζει «κουρτίνες» και τα κουκουνάρια της γέρνουν προς τα κάτω. Επίσης υπάρχουν διάσπαρτες σημύδες, δένδρο επίσης σπάνιο και μοναδικό στοιχείο της περιοχής που μοιάζει με τη λεύκα. Η ορατότητα είναι μικρή εξαιτίας της πυκνής βλάστησης, ενώ το δάσος είναι αδιάβατο λόγω και των κατακείμενων δένδρων.
Το δάσος είναι μικτό από οξιές, δασόπευκα και ερυθρελάτες, ένα σπάνιο δέντρο στην Ελλάδα που φυτρώνει μόνο στη Ροδόπη. Την ξεχωρίζεις από το φύλλωμά της που σχηματίζει «κουρτίνες» και τα κουκουνάρια της γέρνουν προς τα κάτω. Επίσης υπάρχουν διάσπαρτες σημύδες, δένδρο επίσης σπάνιο και μοναδικό στοιχείο της περιοχής που μοιάζει με τη λεύκα. Η ορατότητα είναι μικρή εξαιτίας της πυκνής βλάστησης, ενώ το δάσος είναι αδιάβατο λόγω και των κατακείμενων δένδρων.
Αφετηρία
Η αφετηρία για τη γνωριμία με την παρανέστια ενδοχώρα και γενικότερα με το φυσικό περιβάλλον που εκτείνεται από τον ορεινό όγκο της Ροδόπης μέχρι και την κοιλάδα του Νέστου πρέπει να γίνεται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρανέστι. Σε έναν εκθεσιακό χώρο 300 τ.μ. μπορείς να πάρεις την απαραίτητη πρώτη γεύση από τη βιολογική και γεωλογική ποικιλότητα της περιοχής που έχει εδώ μεγάλη αξία τόσο σε γνώση, όσο και σε σύνδεση με τη δική σου, κατά τόπους, επίσκεψη. (Οι ώρες λειτουργίας του Μουσείου είναι από Τρίτη έως Σάββατο: 8.00 - 14.30 και την Κυριακή: 11.00 - 14.30)
Η αφετηρία για τη γνωριμία με την παρανέστια ενδοχώρα και γενικότερα με το φυσικό περιβάλλον που εκτείνεται από τον ορεινό όγκο της Ροδόπης μέχρι και την κοιλάδα του Νέστου πρέπει να γίνεται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρανέστι. Σε έναν εκθεσιακό χώρο 300 τ.μ. μπορείς να πάρεις την απαραίτητη πρώτη γεύση από τη βιολογική και γεωλογική ποικιλότητα της περιοχής που έχει εδώ μεγάλη αξία τόσο σε γνώση, όσο και σε σύνδεση με τη δική σου, κατά τόπους, επίσκεψη. (Οι ώρες λειτουργίας του Μουσείου είναι από Τρίτη έως Σάββατο: 8.00 - 14.30 και την Κυριακή: 11.00 - 14.30)
Λειτουργικά
Τα πρώτα 40 χλμ από το Παρανέστι μέχρι τα Θέρμια είναι ασφαλτοστρωμένος δρόμος και τα υπόλοιπα 30 χλμ που σε ανεβάζουν στην περιοχή της Ζαγκρατένιας και στο δάσος του Φρακτού, χωμάτινος, δύσκολος σε αρκετά σημεία - ιδιαίτερα τους μήνες που ακολουθούν το χειμώνα. Για την καλύτερη δυνατή περιήγηση και ξενάγηση στην ευρύτερη περιοχή του Φρακτού, μπορείς να φιλοξενηθείς στο δασικό εργοτάξιο (από 1ης Ιουλίου έως 30 Νοεμβρίου) έπειτα από συνεννόηση με το Δασαρχείο, αφιερώνοντας έτσι μια ολόκληρη μέρα περπατώντας στον πυρήνα του δάσους, στους καταρράκτες του Αρκουδορέματος και στη θέση Βιλαώρα.
Τα πρώτα 40 χλμ από το Παρανέστι μέχρι τα Θέρμια είναι ασφαλτοστρωμένος δρόμος και τα υπόλοιπα 30 χλμ που σε ανεβάζουν στην περιοχή της Ζαγκρατένιας και στο δάσος του Φρακτού, χωμάτινος, δύσκολος σε αρκετά σημεία - ιδιαίτερα τους μήνες που ακολουθούν το χειμώνα. Για την καλύτερη δυνατή περιήγηση και ξενάγηση στην ευρύτερη περιοχή του Φρακτού, μπορείς να φιλοξενηθείς στο δασικό εργοτάξιο (από 1ης Ιουλίου έως 30 Νοεμβρίου) έπειτα από συνεννόηση με το Δασαρχείο, αφιερώνοντας έτσι μια ολόκληρη μέρα περπατώντας στον πυρήνα του δάσους, στους καταρράκτες του Αρκουδορέματος και στη θέση Βιλαώρα.
Οδοιπορικό
Ακολουθώντας βόρεια πορεία από το Παρανέστι, περνάς το εργοστάσιο της Πορσέλ και σε απόσταση 6 χλμ συναντάς τη γέφυρα Θόλου από την οποία περνάς στη βόρεια πλευρά του Αρκουδορέματος. Αμέσως μετά, έπειτα από απόσταση 13 χλμ, ο δρόμος διακλαδίζεται και κατευθύνεται ανατολικά προς την Πρασινάδα και δυτικά προς τα δάση του Φρακτού και της Στάμνας.
Ακολουθώντας βόρεια πορεία από το Παρανέστι, περνάς το εργοστάσιο της Πορσέλ και σε απόσταση 6 χλμ συναντάς τη γέφυρα Θόλου από την οποία περνάς στη βόρεια πλευρά του Αρκουδορέματος. Αμέσως μετά, έπειτα από απόσταση 13 χλμ, ο δρόμος διακλαδίζεται και κατευθύνεται ανατολικά προς την Πρασινάδα και δυτικά προς τα δάση του Φρακτού και της Στάμνας.
Μετά από περίπου ένα χιλιόμετρο διασχίζεις τη γέφυρα του Αρκουδορέματος και κατευθύνεσαι προς το Φράγμα της Πλατανόβρυσης και τις Ιαματικές Πηγές των Θερμιών. Η διαδρομή αρχίζει να γοητεύει πέρα από τον τελικό της προορισμό και συναντά τη λίμνη που σχηματίζουν τα νερά του Διαβολορέματος πίσω από το Φράγμα της Πλατανόβρυσης που έχουν κατακλύσει κατάφυτες, άλλοτε, βουνοπλαγιές και ανθρώπινες κατασκευές, αφήνοντας πού και πού να ξεπροβάλουν μερικές απολήξεις για να υπενθυμίζουν πώς ήταν παλιότερα το τοπίο.
Από το φράγμα Πλατανόβρυσης μέχρι τα Λουτρά Θερμιών ο δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος και ακολουθεί παραποτάμια διαδρομή. Μετά από 15 χλμ πορείας στο ανατολικό πρανές του "Διαβολορέματος", υπάρχει το εγκαταλελειμμένο δασικό εργοτάξιο Ζαρκαδιάς. Από τη γέφυρα Ζαρκαδιάς, περνώντας στο δυτικό πρανές, και σε απόσταση 7 χλμ συναντάς τη γέφυρα Φαρασινού, όπου η χαράδρα Θερμιών και το ρέμα Φαρασινού συναντώνται για να συνεχίσουν πλέον ως "Διαβολόρεμα" προς το Νέστο.
Μετά τη γέφυρα και ύστερα από πορεία 4 χλμ από το ανατολικό πρανές της χαράδρας Θερμιών υπάρχουν οι ιαματικές πηγές Θερμιών, όπου αναβλύζει νερό με θερμοκρασία 50 βαθμών Κελσίου. Υπάρχουν πρόχειρες εγκαταστάσεις αλλά η αξιοποίηση των πηγών έχει δρομολογηθεί από το δήμο Παρανεστίου.
Μετά τη γέφυρα και ύστερα από πορεία 4 χλμ από το ανατολικό πρανές της χαράδρας Θερμιών υπάρχουν οι ιαματικές πηγές Θερμιών, όπου αναβλύζει νερό με θερμοκρασία 50 βαθμών Κελσίου. Υπάρχουν πρόχειρες εγκαταστάσεις αλλά η αξιοποίηση των πηγών έχει δρομολογηθεί από το δήμο Παρανεστίου.
Φεύγοντας από τα Θερμιά, μπαίνεις σε χωματόδρομο και φτάνεις στην ευρύτερη περιοχή της Ζαγκρατένιας που οριοθετείται από τα Θέρμια και βορειότερα μέχρι το Παρθένο Δάσος. Πολύ σύντομα και σε απόσταση 6 χλμ συναντάς τη διασταύρωση «Ζήτα», όπου προς τα δεξιά - ανατολικά, κατευθύνεται ο δρόμος για το δασικό εργοτάξιο Φρακτού (12,5 χλμ) και το Παρθένο Δάσος, ενώ προς αριστερά, ακολουθείς πορεία προς Δάσος της Ελατιάς (Καράντερε).
Από αυτό το σημείο και πέρα το τοπίο αρχίζει να αλλάζει. Τα δρυοδάση παραχωρούν σταδιακά τη θέση τους σε δάση μαύρης Πεύκης, τα οποία σε παρακολουθούν σχεδόν μέχρι τη θέση «Αυχένα» του Δάσους του Φρακτού, όπου φτάνεις ύστερα από 13 χλμ περίπου. Από τον Αυχένα βλέπεις προς το Νότο τις βουνογραμμές να απλώνονται μπροστά σου σε επάλληλα κύματα.
Ο αέρας κατακλύζεται από άρωμα αγριοφράουλας, αγιοκλήματος και αγριοτριανταφυλλιάς. Νωρίς το πρωί στο δρόμο αυτό, δίπλα στα δέντρα, ορεινές πέρδικες αναζητούν τροφή, ενώ πιο χαμηλά μέσα στη χαράδρα βόσκουν ζαρκάδια, έτοιμα να εξαφανιστούν στον πρώτο θόρυβο που θα ταράξει την ησυχία τους...
Έχουμε ήδη φτάσει στην πιο μυθική γωνιά της Παρανέστιας Γης, στην περιοχή του Φρακτού, λίγα μόνο χιλιόμετρα από το περίφημο Παρθένο Δάσος.
Αγγίζοντας την τελειότητα… φτάνοντας στο Παρθένο
Στο Παρθένο Δάσος η πιθανότητα συνάντησης με κάποιο άγριο ζώο είναι μεγάλη, γιατί βρίσκονται σε μεγάλους πληθυσμούς και δεν φοβούνται την παρουσία ανθρώπου, αφού δεν έχουν συνηθίσει σε ανθρώπινες οχλήσεις. Περιφερειακά υπάρχει μια ευρύτερη προστατευτική ζώνη που μαζί με αυτό ονομάζεται δάσος Φρακτού. Στην περιφερειακή ζώνη το δάσος προσομοιάζει με τα δάση της Κεντρικής Ροδόπης και βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας, καθώς απαγορεύονται η βοσκή και η θήρα, ενώ επιτρέπονται η ξυλοπαραγωγή και η δασική αναψυχή.
Στο Παρθένο Δάσος η πιθανότητα συνάντησης με κάποιο άγριο ζώο είναι μεγάλη, γιατί βρίσκονται σε μεγάλους πληθυσμούς και δεν φοβούνται την παρουσία ανθρώπου, αφού δεν έχουν συνηθίσει σε ανθρώπινες οχλήσεις. Περιφερειακά υπάρχει μια ευρύτερη προστατευτική ζώνη που μαζί με αυτό ονομάζεται δάσος Φρακτού. Στην περιφερειακή ζώνη το δάσος προσομοιάζει με τα δάση της Κεντρικής Ροδόπης και βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας, καθώς απαγορεύονται η βοσκή και η θήρα, ενώ επιτρέπονται η ξυλοπαραγωγή και η δασική αναψυχή.
Λειτουργικό κέντρο του δάσους είναι το δασικό εργοτάξιο Φρακτού που βρίσκεται 8,5 χλμ πριν από το Παρθένο. Η περιοχή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ορεινά οικοσυστήματα, με την παρουσία όλων σχεδόν των ειδών που ζουν στα ελληνικά βουνά.
Το μεγάλο υψομετρικό εύρος του δάσους, που από τα 780 μ. διαμέσου πυκνοδασωμένων πλαγιών καταλήγει στο Παρθένο Δάσος στα 1953 μέτρα, σε συνδυασμό με την εμφάνιση χαραδρών, ορθοπλαγιών και λιβαδικών εκτάσεων (ανώτερη υψομετρική ζώνη), δημιουργούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη συνύπαρξη πολυάριθμων ειδών.
Στο σύμπλεγμα Φρακτού αναπαράγονται περισσότερα από 100 είδη πουλιών, ανάμεσα στα οποία αρκετά περιλαμβάνονται σε κοινοτική οδηγία για τα είδη που χρειάζονται ειδικά μέτρα προστασίας. Παράλληλα, το ίδιο πλούσια εμφανίζονται και τα θηλαστικά. Στην ευρύτερη περιοχή του συμπλέγματος ζουν τουλάχιστον 32 είδη θηλαστικών, ανάμεσά τους όλα τα σπάνια είδη της Ελλάδας και Ευρώπης.
Το Αχλαδόρεμα, που μαζί με τα ρέματά του διασχίζει το Φρακτό, σχηματίζει έξι εντυπωσιακούς καταρράκτες και προσθέτει το απαραίτητο αισθητικό στοιχείο, το νερό. Το τοπίο της περιοχής αγκαλιάζει η πλούσια βλάστηση που με τη μεγάλη ποικιλία αείφυλλων και φυλλοβόλων, κωνοφόρων και πλατύφυλλων προσφέρει πολλές αποχρώσεις του πράσινου.
Με αφετηρία το δασικό εργοτάξιο η γνωριμία με το δάσος Φρακτού μπορεί να γίνει με τρεις διαδρομές: προς το Παρθένο Δάσος, προς τη θέση "Βιλαώρα" και προς τους καταρράκτες - Αχλαδοχώρι.
Βιλαώρα
Η κατεύθυνση προς το Παρθένο Δάσος ακολουθεί βόρεια πορεία και 8 χλμ από το εργοτάξιο συναντούμε την -ελεγχόμενη με μπάρα- είσοδο του Παρθένου Δάσους (υψόμετρο 1700 μ.). Η είσοδος βέβαια δεν επιτρέπεται, αλλά θα αποζημιωθούμε από τη θέα φτάνοντας στη θέση "Πανόραμα", αφού πρώτα αφήσουμε το αυτοκίνητο. Από την είσοδο, ακολουθώντας το μονοπάτι (200 μ.) στις παρυφές του Παρθένου, μπορούμε να απολαύσουμε από το φυσικό "μπαλκόνι" τη θέα ενός μοναδικού για τη χώρα μας δάσους.
Η κατεύθυνση προς το Παρθένο Δάσος ακολουθεί βόρεια πορεία και 8 χλμ από το εργοτάξιο συναντούμε την -ελεγχόμενη με μπάρα- είσοδο του Παρθένου Δάσους (υψόμετρο 1700 μ.). Η είσοδος βέβαια δεν επιτρέπεται, αλλά θα αποζημιωθούμε από τη θέα φτάνοντας στη θέση "Πανόραμα", αφού πρώτα αφήσουμε το αυτοκίνητο. Από την είσοδο, ακολουθώντας το μονοπάτι (200 μ.) στις παρυφές του Παρθένου, μπορούμε να απολαύσουμε από το φυσικό "μπαλκόνι" τη θέα ενός μοναδικού για τη χώρα μας δάσους.
Στην περιοχή αυτή βρίσκονται σχεδόν όλα τα δένδρα και θάμνοι του Παρθένου: ερυθρελάτη, ελάτη, δασική πεύκη, σορβιά των πτηνών, αδριανός, λεύκη τρέμουσα, σημύδα, δάφνη μεζέρεος, μύρτιλλο, αλλά και άμπελος των ιδαίων, σμέουρα. Αν βέβαια θέλουμε να συναντήσουμε και την πενταβέλονη πεύκη, λείψανο παλαιοτέρων (γεωλογικά) εποχών, θα πρέπει να περπατήσουμε και να ψάξουμε νοτιοανατολικά. Η επιστροφή πρέπει να γίνει με τα πόδια, αν θέλουμε να εμπεδώσουμε τη διαφορά ανάμεσα στο Παρθένο και στο ανθρωπογενές δάσος.
Η περιοχή "Βιλαώρα", νοτιοανατολικά του εργοταξίου και σε κοντινές αποστάσεις 3-7 χλμ, προσφέρεται για πεζοπορία μέσα σε συστάδες οξιάς, δασικής πεύκης και δρυός. Διάσπαρτες στο χώρο μπορεί να συναντήσει ο επισκέπτης αγριοτριανταφυλλιές, σορβιές, σημύδες. Επίσης στην περιοχή υπάρχει πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων για χρήση αυτοκινήτου. H θέα από την κορυφογραμμή της περιοχής δικαιολογεί την ονομασία "Βιλαώρα", καθώς με καθαρή ατμόσφαιρα παρατηρούνται ατέλειωτες αλλεπάλληλες κορυφογραμμές.
Προς τους Καταρράκτες του Αχλαδορέματος
Το Αχλαδοχώρι αποτελεί περιοχή νότια και χαμηλότερα του Παρθένου Δάσους, κάτω από τους βραχώδεις σχηματισμούς, με βλάστηση κυρίως πλατύφυλλων, από τα οποία πολλά είναι καρποφόρα. Στην περιοχή σήμερα υπάρχουν ακόμα παλιά ερείπια που δείχνουν ότι κάποιοι εγκαταστάθηκαν και έφυγαν, χωρίς να τους καταγράψει η ιστορία. Από εδώ το "Αχλαδόρεμα" σχηματίζει την κεντρική του κοίτη, αφού συλλέξει τα νερά του Παρθένου Δάσους από τις υδρορροές και τους πέντε καταρράκτες (7,5 χλμ από το εργοτάξιο).
Οι τρεις είναι συνεχούς ροής και μπορεί ο επισκέπτης να τους απολαύσει ακολουθώντας τα υπάρχοντα μονοπάτια.
Για τους πεζοπόρους υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ένα μονοπάτι με καλή σήμανση που μειώνει τη διαδρομή σχεδόν στο μισό. Πεζοπορείς επί 3 χλμ μέσα από δάση πεύκης, σημύδας και οξιάς μέχρι το Τζάκι ρέμα, όπου το μονοπάτι συναντά το δρόμο. Λίγα μέτρα παρακάτω ακούς τον ήχο ενός μικρού καταρράχτη που κρύβεται πίσω από μεγαλόσωμες πυκνόφυλλες οξιές.
Συνεχίζεις την πορεία σου προς το Αχλαδόρεμα και έχεις δύο επιλογές:
- Η μία είναι να ακολουθήσεις το μονοπάτι που οδηγεί από το Τζάκι ρέμα στα ερείπια του Αχλαδοχωρίου και τους καταρράκτες του Αχλαδορέματος. Η διαδρομή είναι κουραστική, αποζημιώνει όμως τον πεζοπόρο με τις εναλλαγές και τη θέα της.
- Η δεύτερη επιλογή είναι να συνεχίσεις την πορεία επί του δασικού δρόμου και, αφού περάσεις το Αχλαδόρεμα, να αναζητήσεις λίγα μέτρα πιο πάνω το μονοπάτι που οδηγεί στους τρεις καταρράκτες. Στα τριακόσια μέτρα συναντάς τον πρώτο. Είναι στην πραγματικότητα μια μικρή κατάπτωση. Στο δεύτερο καταρράκτη φτάνεις ανηφορίζοντας το μονοπάτι ανάμεσα σε οξιές. Το τοπίο είναι βαθύσκιωτο και γαλήνιο.
Ένας ίταμος έχει φυτρώσει εκεί που τελειώνει το μονοπάτι καταμεσής στο ρέμα. Αγριόγιδα κατεβαίνουν εδώ πότε πότε για να πιουν νερό... Ο εντυπωσιακότερος από τους καταρράκτες του Αχλαδορέματος είναι ο τρίτος, αυτός που βρίσκεται κοντά στις νότιες παρυφές του Παρθένου Δάσους. Η προσέγγισή του είναι δύσκολη με το μονοπάτι να είναι ανηφορικό και επίπονο και διασχίζει επικλινείς λιθοσωρούς (σάρρες).
Για τους πεζοπόρους υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ένα μονοπάτι με καλή σήμανση που μειώνει τη διαδρομή σχεδόν στο μισό. Πεζοπορείς επί 3 χλμ μέσα από δάση πεύκης, σημύδας και οξιάς μέχρι το Τζάκι ρέμα, όπου το μονοπάτι συναντά το δρόμο. Λίγα μέτρα παρακάτω ακούς τον ήχο ενός μικρού καταρράχτη που κρύβεται πίσω από μεγαλόσωμες πυκνόφυλλες οξιές.
Συνεχίζεις την πορεία σου προς το Αχλαδόρεμα και έχεις δύο επιλογές:
- Η μία είναι να ακολουθήσεις το μονοπάτι που οδηγεί από το Τζάκι ρέμα στα ερείπια του Αχλαδοχωρίου και τους καταρράκτες του Αχλαδορέματος. Η διαδρομή είναι κουραστική, αποζημιώνει όμως τον πεζοπόρο με τις εναλλαγές και τη θέα της.
- Η δεύτερη επιλογή είναι να συνεχίσεις την πορεία επί του δασικού δρόμου και, αφού περάσεις το Αχλαδόρεμα, να αναζητήσεις λίγα μέτρα πιο πάνω το μονοπάτι που οδηγεί στους τρεις καταρράκτες. Στα τριακόσια μέτρα συναντάς τον πρώτο. Είναι στην πραγματικότητα μια μικρή κατάπτωση. Στο δεύτερο καταρράκτη φτάνεις ανηφορίζοντας το μονοπάτι ανάμεσα σε οξιές. Το τοπίο είναι βαθύσκιωτο και γαλήνιο.
Ένας ίταμος έχει φυτρώσει εκεί που τελειώνει το μονοπάτι καταμεσής στο ρέμα. Αγριόγιδα κατεβαίνουν εδώ πότε πότε για να πιουν νερό... Ο εντυπωσιακότερος από τους καταρράκτες του Αχλαδορέματος είναι ο τρίτος, αυτός που βρίσκεται κοντά στις νότιες παρυφές του Παρθένου Δάσους. Η προσέγγισή του είναι δύσκολη με το μονοπάτι να είναι ανηφορικό και επίπονο και διασχίζει επικλινείς λιθοσωρούς (σάρρες).
Παρθένο Δάσος Φρακτού
Το "Παρθένο Δάσος", το μοναδικό αυτό εργαστήρι της φύσης, το πασίγνωστο για την επιστημονική του αξία, βρίσκεται στη θέση "Φρακτό" του δάσους του Παρανεστίου του νομού Δράμας, στο βορειότερο άκρο της Ελληνικής Κεντρικής Ροδόπης, σε απόσταση 100 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας και σε υψόμετρο 1.500-1.950 μ. Καταλαμβάνει έκταση 8.500 στρεμ. περίπου και η γενική του έκθεση είναι νότια.
Από το 1980 έχει ανακηρυχθεί "Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης" και έκτοτε τελεί υπό καθεστώς ειδικής προστασίας.
Η αρχική ανακάλυψη παρθένων εκτάσεων (5.500 στρεμ.) και η υπόδειξη και ο προσδιορισμός για πρόσβαση τους έγιναν από τη Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αργότερα τέθηκαν εκτός δασικής διαχείρισης και άλλες συστάδες, έκτασης 2.700 στρεμ., γύρω από τις ήδη προστατευόμενες, που προσομοιάζουν με αυτές.
Η επιστημονική αξία του παρθένου δάσους του Παρανεστίου για τη μελέτη και έρευνα της φυσικής αναγέννησης και εξέλιξης της δομής του δάσους, κάτω από εντελώς φυσικές συνθήκες, είναι πραγματικά ανυπολόγιστη και παρουσιάζει πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον.
Ο ορισμός "Παρθένο Δάσος" έχει γίνει αντικείμενο ποικίλουσας διατύπωσης εκ μέρους Ευρωπαίων επιστημόνων από τα μέσα του περασμένου αιώνα (Seidel, 1848) ως πολύ πρόσφατα από τον Leipundgut (1982), ο οποίος όρισε ότι "Παρθένο Δάσος είναι το δάσος εκείνο του οποίου η βλάστηση, η μίξη και η δημιουργία εξαρτώνται αποκλειστικά και μόνον από φυσικούς, σταθμικούς και οικολογικούς παράγοντες.
'Ετσι μπορεί να θεωρηθεί ως φυσικό εργαστήρι που στο μέλλον θα παίρνει όλο και μεγαλύτερη αξία, καθόσον θα αυξάνει η σημασία της έρευνας του περιβάλλοντος",
Από τους περισσότερους ερευνητές τα παρθένα δάση διακρίνονται στα πραγματικά ή πρωτογενή, που είναι εκείνα που η όλη τους εξέλιξη έμεινε έξω από ανθρωπογενείς επιδράσεις και στα λεγόμενα παρθένα ή δευτερογενή, που έχουν κάποτε υποστεί ανθρωπογενείς επιδράσεις, οι οποίες όμως δεν άφησαν εμφανή ίχνη.
Το παρθένο δάσος Φρακτού είναι μικτό δάσος οξιάς, ελάτης, ερυθρελάτης. Η δομή του χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ομήλικων μικρών και ανομήλικων ομοιόμορφων μεγάλων επιφανειών που βρίσκονται σε διαφορετική φάση εξέλιξης, η οποία ονομάζεται κηπευτοειδής. Οι φάσεις που εναλλάσσονται στο παρθένο δάσος του Φρακτού είναι: φάση της αναγέννησης, φάση της νεότητας, ώριμη φάση ή φάση του αρίστου, φάση του γήρατος, φάση της διάσπασης και κηπευτή φάση. Από αυτές κυριαρχεί η φάση του γήρατος που οδηγεί στη διάσπαση του δάσους.
Η φυσική αναγέννηση γίνεται σε μικρές επιφάνειες των 100-300 (400) μ2 και δεν παρατηρείται αλλαγή του δασοπονικού είδους σε μεγάλες επιφάνειες, σπανίως όμως και σε μικρές.Εκτός από την οξιά, ελάτη, ερυθρελάτη που κυριαρχούν, υπάρχουν και άλλα δασοπονικά είδη, όπως: δασική πεύκη, σημύδα, τρέμουσα λεύκη, σορβιά, ιτιές, σφενδάμι και στο κατώτερο τμήμα του δρυς. Στην ποώδη βλάστηση απαντάται πλήθος κοινών και σπάνιων ειδών.
Η πανίδα του παρθένου δάσους ανεπηρέαστη και αυτή από ανθρωπογενείς επιδράσεις παρουσιάζει μεγάλη ποικιλότητα σε είδη,ελάφι. το αγριογούρουνο, το αγριοκάτσικο, ο λύκος. r αρκούδα, ο λαγός. η αλεπού, το φασσοπερίστερο. η φάσσα. ο δρυοκολάπτης ο κότσυφας. ο γερακαετός, ο σταυραετός κ. Χάρη στα μεγάλα σαρκοφάγα ζώα που ζουν στο παρθένο δάσος Φρακτού επιτυγχάνεται μια αυτορρύθμιση του πληθυσμού των άγριων ζώων, γεγονός στο οποίο οφείλεται η διατήρηση της σχετικής οικολογικής ισορροπίας του. Αντίθετα, τα παρθένα δάση της Ευρώπης κινδυνεύουν να χάσουν την οικολογική ισορροπία τους εξαιτίας της υπερβολικής αύξησης των θηραμάτων.
Το παρθένο δάσος του Φρακτού αναπτύσσεται και εξελίσσεται μέσα σε φυσικές και αδιατάρακτες από τον άνθρωπο συνθήκες, όπως επίσης και καταστρέφεται από φυσικά αίτια, όπως είναι η φωτιά από κεραυνούς, επιδημίες που προκαλούνται από έντομα κ.λπ.
Με τις μέχρι τώρα διοικητικές πράξεις η ευρύτερη περιοχή έχει χωρισθεί σε ζώνες:
Α ζώνη: Συστάδες παρθένου δάσους - απόλυτη προστασία.
Β ζώνη: Συστάδες εκτός διαχείρησης -είδη προστατευτικό καθεστώς. Απαγόρευση καρπώσεων, θήρας, βοσκής.
Γ ζώνη: Ευρύτερη περιοχή των 53.122 στρε. απαγόρευση θήρας, βοσκής.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί και μία άτυπη ζώνη που περιλαμβάνει τις απρόσιτες συστάδες του παρθένου όπου απαγορεύονται η θήρα, η βοσκή αλλά ουσιαστικά και οι καρπώσεις με σκοπό την απόλυτη προστασία του παρθένου δάσους και την προστασία της ευρύτερης περιοχής. Στις περιοχές αυτές επιτρέπεται μόνο η διεξαγωγή της επιστημονικής έρευνας.
Δείτε επισης και τις παρακάτω φωτογραφίες (κανοντας κλικ):
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου